اگر دمنوش‌های گیاهی را که به اشتباه چای نامیده می‌شوند فاکتور بگیریم، تمام انواع چای از گیاهی با نام علمی «کاملیا سیننسیس» به دست می‌آیند. هر یک از انواع چای ظاهر، طعم و رایحه خاص خود را دارند. محصول نهایی چای با توجه به نوع کشت و فرآوری روی برگ گیاه چای، می‌تواند ظاهر، طعم و بوی متفاوتی داشته باشد. حتی ممکن است محصول چای یک زمین کشاورزی به علت تغییرات در شرایط شرایط آب، خاک و هوا، نسبت به محصول سال گذشته همان زمین، طعم و بوی متفاوتی داشته باشد.
دسته‌بندی انواع چای
انواع چای می‌توان بر اساس نوع فرآوری آن به سه دسته عمده فرآوری‌نشده، فرآوری‌شده با اکسیداسیون و یا فرآوری‌شده با تخمیر تقسیم کرد. دسته چای فرآوری نشده شامل «چای سفید» می‌شود و انواع چای فرآوری شده با اکسیداسیون به ترتیب درجه اکسیداسیون کم به زیاد عبارتند از: «چای سبز»، «چای زرد»، «چای اولانگ» و «چای سیاه». چای پوئر نیز نوعی چای است که بر اثر تخمیر به دست می‌آید.
به طور کلی می‌توان چای هر درجه اکسیداسیون چای کمتر باشد، طعم و رایحه آن ملایم‌تر و رنگ آن نیز به زرد و سبز ملایم، متمایل خواهد بود. دسته‌بندی مورد اشاره درباره انواع چای تنها دسته‌بندی موجود نیست، اما شاید رایج‌ترین دسته‌بندی باشد. دسته‌بندی‌های دیگری از انواع چای نیز وجود دارند که به بررسی انواع چای طعم‌دارشده می‌پردازند؛ انواع چای که با ترکیب مواد غذایی دیگر با چای، تولید می‌شوند. در ادامه به معرفی ۶ مورد از متداول‌ترین انواع چای می‌پردازیم.
چای سفید
چای سفید نسبت به سایر انواع چای، کمتر فرآوری شده است. برای تولید چای سفید، برگ‌های تازه جوانه زده قبل از شروع فرآیند طبیعی اکسیداسیون چیده می‌شوند. چای سفید خیلی پرطرفدار نیست و زیاد تولید نمی‌شود. این نوع چای بیشتر در چین و در بعضی مناطق سریلانکا و دارجیلینگ برداشت می‌شود. چای سفید، عطر و طعم بسیار ملایمی دارد. از جمله معروفترین انواع چای سفید می‌توان به چای سوزن نقره‌ای اشاره کرد.
خرید چای سفید از باسلامچای سبز
درجه اکسیداسیون برگ چای در انواع چای سبز کمتر از ۱۰ درصد است. در فرآیند تولید چای سبز با حرارت آنزیم‌های اکسیدکننده را از بین می‌برند تا از اکسید شدن بیشتر چای جلوگیری شود. چینی‌ها معمولا این کار را با بودادن برگ چای در تابه انجام می‌دهند، اما ژاپنی‌ها برگ‌های چای را در معرض حرارت بخار قرار می‌دهند. تفاوت فرآیندهای فرآوری چای سبز چینی و ژاپنی باعث می‌شود که این دو نوع چای سبز طعم و بوی متفاوتی داشته باشند. چای سبز چینی، طعمی شبیه به طعم مرکبات دارد، وزن آن کمتر و رنگ آن پس از دم کشیدن زرد کم‌رنگ است. لونگ چینگ یکی از انواع چای سبز چینی است.
طعم چای سبز ژاپنی بیشتر شبیه به طعم دمنوش‌های گیاهی است و رنگ آن پس از دم کشیدن به سبز کم‌رنگ و یا سبز چمنی متمایل می‌شود. از جمله معروفترین انواع چای سبز ژاپنی می‌توان به چای سنچا و گیوکورو اشاره کرد. درجه رطوبت چای سبز ژاپنی بیشتر است و به همین دلیل و باید در محل خنک نگهداری شود و نسبت به چای سبز چینی، سریع‌تر مصرف شود.
خرید چای سبز از باسلامچای زرد
چای زرد از انواع کمتر شناخته‌شده چای و نسبت به سایر انواع چای تا حدی گران‌قیمت‌تر است. درجه اکسیداسیون برگ چای در انواع چای سبز کمتر از ۱۰ درصد است. درجه اکسیداسیون برگ چای در فرآیند تولید چای زرد بیشتر از ۱۰ و کمتر از ۶۰ درصد است؛ یعنی بیشتر از چای سبز و کمتر از حد بالای چای اولانگ.
فرآیند اکسیداسیون چای زرد، با سرعت بسیار کمی انجام می‌شود. طعم چای زرد ملایم‌تر از طعم چای سبز است ولی تقریبا به همان اندازه فواید درمانی دارد. اگر طرفدار نوشیدنی‌های سالمی مثل چای سبز هستید ولی طعم دمنوش هم برایتان مهم است، می‌توانید چای زرد را جایگزین چای سبز کنید.
چای اولانگ
چای اولانگ که به آن وولانگ نیز گفته می‌شود، نیمه اکسیده است. چای اولانگ از گذشته‌های بسیار دور در چین تولید می‌شود. برای تولید این نوع چای، عموماً، برگ‌های رسیده چای چیده می‌شوند و طی فرآیند خاصی به چای اولانگ تبدیل می‌شوند.
ابتدا برگ‌های چای در پارچه پیچیده و در مقابل آفتاب، خشک می‌شوند. در مرحله بعد برگ‌های چای در داخل محفظه‌هایی به شکل استوانه کوبیده می‌شوند. در این فرآیند، دیواره سلول‌های برگ چای، بر اثر کوفتگی پاره شده و روغن و آنزیم‌های خاصی از آن خارج می‌شوند که باعث می‌شود چای اولانگ طعم خاصی داشته باشد. سپس برگ‌های چای بین ۱۰ تا ۸۰ درصد اکسید می‌شود. توجه داشته باشید که تمام مراحل روش فرآوری متفاوت چای اولانگ باعث تفاوت طعم و رنگ آن با چای زرد است، نه فقط اکسیداسیون که میزان آن ممکن است با بعضی از انواع چای زرد یکسان باشد. در مرحله پایانی نیز برگ‌های چای در معرض حرارت قرار می‌گیرند تا رطوبت آن تا سطح حداکثر ۵ درصدی کاهش یابد.
خرید چای اولانگ از باسلامچای سیاه
چای سیاه، چای کاملاً اکسید شده و معروفترین چای در دنیاست. گفته می‌شود چای سیاه پرمصرف‌ترین نوشیدنی بعد از آب است (منبع: خبرگزاری تسنیم). چینی‌ها به این نوع چای، چای قرمز می‌گویند. امروزه، چای سیاه در سراسر دنیا برداشت می‌شود ولی چای سیاه مناطق مختلف هند مثل آسام و دارجیلینگ و همچنین سریلانکا (سیلان) شهرت بیشتری دارند.
استفاده از ماشین برای تولید انبوه چای سیاه بسیار رایج شده است، اما هنوز هم بهترین محصولات از نظر کیفی محصولاتی هستند که با دست تولید می‌شوند و معمولا از چای تولیدشده توسط ماشین برای محصولاتی مثل چای کیسه‌ای استفاده می‌شود.
انواع چای سیاه را با منطق‌های مختلف در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار می‌دهند. یکی از این دسته‌بندی‌های رایج دسته‌بندی بر اساس ترکیب چای با مواد دیگر است. بسیاری از برندهای مطرح چای، شهرتشان را مدیون ترکیب خاص محصولشان هستند؛ برای مثال، از جمله طعم‌های ترکیبی پرطرفدار می‌توان به انواع چای صبحانه و یا چای معطر اشاره کرد.
دسته‌بندی دیگری که بسیار متدوال است، دسته‌بندی چای بر اساس محل کشت است؛ مثلاً چای دارجیلینگ یا چای سیلان. علاوه بر این، چای سیاه با توجه به فرآوری چای به چندین دسته دیگر نیز تقسیم می‌شود. مثل انواع چای برگ کامل، چای شکسته، چای کله مورچه و مواردی از این دست.
خرید چای سیاه از باسلامچای پوئر یا چای تخمیری
چای پوئر معمولا از برگ‌های درشت‌تر چای که می‌توان آن‌ها را برای مدت طولانی (تا چنیدن سال) نگهداری کرد، تهیه می‌شود. برگ‌های مورد استفاده برای تهیه چای پوئر پیش از فرآیند تخمیر در قالب‌هایی فشرده می‌شوند (قالب‌هایی به شکل مکعب و یا حتی شکل جذاب دیگر). در ادامه این قالب‌ها وارد فرایند تخمیر می‌شوند و مثل فرایند تخمیر ماست و سرکه در معرض باکتری‌های خاصی قرار می‌گیرند. همانطور که گفته شد معمولا این نوع چای به مدت طولانی نگهداری می‌شود و به طور کلی می‌توان گفت هرچه چای پوئر قدیمی‌تر باشد طرفدار آن نیز بیشتر است؛ مثلا یکی از پرطرفدارترین انواع چای پوئر در میان چینی‌ها، ۳۰ سال پس از برداشت مصرف می‌شود. چای پوئر، کافئین کم‌تری دارد و طب سنتی چینی آن را برای هضم غذا بسیار مفید می‌داند. مطالعات نیز نشان داده‌اند که مصرف چای پوئر می‌تواند به کاهش سطح کلسترول کمک کند.
